Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là nhà lãnh đạo, nhà lý luận, nhà văn hóa và là nhà báo lý luận chính trị. Đồng chí có nhiều năm gắn bó với Tạp chí Cộng sản - cơ quan tạp chí lý luận chính trị của Trung ương Đảng.

Trong bài viết “Đôi điều suy nghĩ về làm tạp chí lý luận chính trị của Đảng”, đồng chí đã chia sẻ những điều giản dị mà vô cùng sâu sắc về trọng trách và những yêu cầu, đòi hỏi từ công việc tạp chí. Đó là những chỉ dẫn vô cùng quý báu đối với mỗi cán bộ làm công tác tạp chí lý luận chính trị.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng với các thế hệ cán bộ Tạp chí Cộng sản tại Lễ kỷ niệm 85 năm Ngày Tạp chí Cộng sản ra số đầu và đón nhận Huân chương Hồ Chí Minh lần thứ hai_Ảnh: Tư liệu TCCS

1. Mở đầu

Trong bài viết “Đôi điều suy nghĩ về làm tạp chí lý luận chính trị của Đảng”, trên Tạp chí Cộng sản số 22+23 tháng 8-2003, nhân Kỷ niệm 73 năm Tạp chí Cộng sản ra số đầu (5/8/1930 - 5/8/2002) và đón nhận Huân chương Sao Vàng, đồng chí Nguyễn Phú Trọng đã chia sẻ đầy tâm huyết, trách nhiệm và vô cùng sâu sắc từ kinh nghiệm gần 30 năm làm việc ở nhiều vị trí khác nhau tại Tạp chí Cộng sản và là Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương đối với đồng nghiệp, thế hệ kế tiếp. Những chia sẻ, tâm sự của đồng chí Nguyễn Phú Trọng có ý nghĩa vô cùng sâu sắc đối với mỗi người làm công tác tạp chí lý luận chính trị, dù đang làm việc ở vị trí nào, phụ trách phần việc gì. Đặc biệt là trong bối cảnh thực hiện chiến lược chuyển đổi số báo chí quốc gia, phát triển nền báo chí hiện đại, nhân văn, chuyên nghiệp, kiến tạo và hội nhập, trước những yêu cầu rất cao đặt ra đối với công tác lý luận phục vụ xây dựng các dự thảo văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng, Đại hội đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

2. Suy ngẫm, học tập những chỉ dẫn của đồng chí Nguyễn Phú Trọng, mỗi người làm tạp chí lý luận chính trị xác định rõ phương hướng rèn luyện và thực hành để đáp ứng yêu cầu phẩm chất nghề nghiệp đặc thù của mình

Đồng chí nhấn mạnh trọng trách nặng nề và cũng là vinh dự, tự hào của những người làm công tác báo chí, để hoàn thành nhiệm vụ, đòi hỏi người làm báo phải luôn học tập nâng cao trình độ, kiến thức.

Đồng chí chỉ rõ “Nghề báo thật sự là một nghề cao quý, một nghề cực kỳ quan trọng trong xã hội. Không phải chỉ trên lý thuyết mà chính là từ thực tiễn cuộc sống, tôi càng ngày càng nhận thức được rằng, báo chí là phương tiện thông tin, là phương tiện giao tiếp xã hội hết sức cần thiết” (các trích dẫn đều từ bài viết “Đôi điều suy nghĩ về làm tạp chí lý luận chính trị của Đảng”).

Thấm nhuần quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về báo chí cách mạng, đồng chí nhấn mạnh: “Báo chí cách mạng không chỉ là phương tiện thông tin thuần túy mà còn có chức năng tuyên truyền, cổ động, tập hợp và tổ chức quần chúng đấu tranh cách mạng, giáo dục và hướng dẫn thành hành động của các tầng lớp nhân dân”.

Bởi báo chí thuộc lĩnh vực tư tưởng văn hóa, có nhiệm vụ tuyên truyền giáo dục và đối tượng là công chúng, các tầng lớp nhân dân, do vậy báo chí là lĩnh vực đòi hỏi sự sáng tạo không ngừng, nên “nghề làm báo là nghề cao quý, nhưng vô cùng gian khổ, khó khăn. Làm báo nào cũng khó, mỗi báo có một yêu cầu riêng, có cái khó riêng”.

Với chức trách nặng nề và những khó khăn nghề nghiệp, đồng chí tâm sự dù “Đã viết và biên tập nhiều bài báo lý luận với nhiều thể loại khác nhau, từ xã luận, chuyên luận, bình luận, tiểu phẩm đến giới thiệu sách, giới thiệu kinh nghiệm thực tiễn, phê phán các biểu hiện sai trái, tiêu cực... Qua những công việc thực tế đó, tuy đã từng bước hiểu biết, từng bước tiến bộ, nhưng đến nay tôi vẫn thấy trình độ của mình còn rất hạn chế, năng lực có nhiều bất cập; trong công việc có không ít khuyết điểm”.

Chia sẻ của đồng chí cho thấy công tác báo chí luôn đòi hỏi người làm báo phải luôn cầu thị, học hỏi không ngừng, thường xuyên cập nhật kiến thức, nắm bắt sự vận động của thực tiễn và bắt kịp tư duy đổi mới của khoa học lý luận chính trị. Không thể lơ là, xao lãng việc học tập, trau dồi kiến thức, nâng cao trình độ, kỹ năng, để giảm đến mức thấp nhất những hạn chế, thiếu sót, khuyết điểm.

Đồng chí chỉ rõ, hoạt động báo chí là hoạt động chính trị, báo chí là một mặt trận đấu tranh cách mạng. Báo chí là vũ khí tư tưởng, làm báo là làm công tác tư tưởng chính trị, do vậy luôn gắn với chính trị, tính giai cấp và yêu cầu đối với người làm báo là có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định lập trường giai cấp.

Đồng chí nhắc nhở: “Trong xã hội có giai cấp, báo chí thật sự là công cụ đấu tranh xã hội, đấu tranh dân tộc, đấu tranh giai cấp”... “Trên thế giới, dù nói ra hay không, các thế lực chính trị, các tổ chức xã hội, các tập đoàn kinh tế đều sử dụng báo chí như những công cụ phục vụ lợi ích của mình. Dù các nhà tư tưởng phương Tây có nói nhiều đến tính “khách quan”, “dân chủ”, “tự do”, “giải trí”... của báo chí thì thực tế họ vẫn sử dụng báo chí vào mục đích chính trị, coi đây là vũ khí rất lợi hại, “là cây cầu dẫn vào trận địa”, “là phương tiện đi vào trái tim, khối óc con người”, như họ thừa nhận”.

Ở đây, đồng chí đã chỉ rõ vấn đề có tính quy luật, tính nguyên tắc của lĩnh vực báo chí là bản chất chính trị của báo chí và yêu cầu căn cốt đối với người làm báo là phẩm chất chính trị. Tính chính trị đó là “thuộc tính” của báo chí cách mạng. Đồng chí cũng chỉ rõ, phải loại trừ những suy nghĩ mơ hồ, hạ thấp vai trò của báo chí và phản bác những suy nghĩ cho rằng báo chí chỉ là phương tiện giải trí, tuyệt đối vấn đề kinh tế, thương mại hóa báo chí.

Làm báo là nghề cao quý nhưng nhiều khó khăn, gian khổ, nên để làm tốt nhiệm vụ, người làm báo nói chung, người làm tạp chí lý luận chính trị nói riêng phải hiểu nghề: “Muốn hành nghề trước hết phải hiểu nghề. Đó là lẽ thường tình”.

Hiểu nghề, trước hết thể hiện ở việc hiểu đúng công việc mình đang làm. Đồng chí đã nêu những vấn đề tưởng chừng đơn giản hàng ngày, nhưng là những điều ruột gan của người từng làm cán bộ tập sự đến các vị trí và là Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản. Những vấn đề rất cụ thể được đồng chí nêu ra là: “nhà báo trước hết phải hiểu đúng và nắm rất vững chức năng, nhiệm vụ của tờ báo mà mình phụng sự, cộng tác”... “Mỗi tờ báo có một tôn chỉ, mục đích, một đối tượng độc giả, một chức năng, nhiệm vụ và có yêu cầu riêng, phong cách riêng. Tạp chí Cộng sản là tạp chí lý luận chính trị; hơn nữa là tạp chí lý luận chính trị của Trung ương Đảng. Người làm ở Tạp chí phải hiểu tính chất, chức năng, nhiệm vụ của Tạp chí là gì? Tạp chí khác báo hằng ngày ở chỗ nào? Khác tạp chí khác ở chỗ nào?... Đối tượng của Tạp chí là những ai? Tạp chí sử dụng những thể loại gì? Nội dung và hình thức thể hiện ra sao? Một bài như thế nào thì đăng được trên Tạp chí?”.

Đồng chí nhấn mạnh: “Những vấn đề đó tưởng như đơn giản, dễ hiểu, nhưng thực ra không đơn giản chút nào, và không phải ngay một lúc nhận thức hết được. Có đồng chí đã mấy chục năm trong nghề, đã dày dặn kinh nghiệm công tác ở Tạp chí Cộng sản, cũng có lúc tâm sự tự thấy mình chưa hiểu sâu sắc và đầy đủ chức năng của Tạp chí. Có khi vẫn lúng túng trong việc xác định chương trình, phạm vi nghiên cứu, biên tập, không biết một bài như thế nào thì đăng được ở Tạp chí”.

Quả thật, đây cũng là vấn đề khá phổ biến đối với đội ngũ những người làm công tác tạp chí lý luận chính trị hiện nay. Hiểu nghề trước hết phải hiểu sâu các khâu công việc mà mình đang làm, có như vậy mới làm tốt nhiệm vụ được giao.

Những kinh nghiệm của đồng chí từ thực tế công tác “cả việc thành công và việc chưa thành công” là định hướng căn bản để người làm tạp chí lý luận chính trị học tập, phấn đấu.

Dù trong bài viết đồng chí chỉ khiêm tốn nêu “những suy nghĩ, tâm sự”, nhưng đó là sự chia sẻ kinh nghiệm sâu sắc của người đã làm tạp chí nhiều năm trên các vị trí khác nhau, tức là không nghĩ về nghề làm báo một cách đơn giản, cảm tính, như thích được bay nhảy, được đi đây đi đó khi còn trẻ - như đồng chí tâm sự, mà là những suy nghĩ từ quá trình thực tế công việc, đã hiểu nghề làm báo đầy đủ, sâu sắc.

Đồng chí nêu: “không phải ngẫu nhiên có tác giả viết bài gửi khắp các báo, tưởng như bài của mình có thể đăng báo nào cũng được”, hay có vấn đề “không ít trường hợp báo này làm lẫn chức năng của báo kia, báo này lấn sân sang báo khác, xa rời cả tôn chỉ, mục đích của mình”.

Từ đó, đồng chí chỉ ra tôn chỉ của tạp chí lý luận chính trị khác so với các báo, tạp chí khác “là tạp chí lý luận và chính trị của Đảng, có trách nhiệm tuyên truyền, giải thích những vấn đề lý luận và thực tiễn của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước ta. Tạp chí “đứng vững trên lập trường của giai cấp công nhân, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin làm cơ sở, kết hợp chặt chẽ lý luận Mác - Lênin với thực tiễn cách mạng Việt Nam để tuyên truyền đường lối, chính sách và các quan điểm của Đảng một cách sâu sắc”. Đó là định hướng cơ bản đối với hoạt động của các tạp chí lý luận chính trị của Đảng, yêu cầu người làm tạp chí lý luận chính trị phải nắm chắc.

Đồng chí chỉ dẫn cụ thể về tính lý luận của tạp chí: “Tính lý luận của tạp chí thể hiện ở chỗ nó luôn luôn vận dụng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh để phân tích, làm sáng tỏ đường lối, nhiệm vụ chính trị của Đảng; đồng thời, góp phần tổng kết thực tiễn, bổ sung, phát triển lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, từng bước hoàn thiện chủ trương, đường lối của Đảng; đấu tranh chống các trào lưu lý luận sai trái, bảo vệ sự trong sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, bảo vệ đường lối, quan điểm đúng đắn của đảng”.

Đồng chí nhấn mạnh: “Tính lý luận là điểm khác biệt cơ bản giữa Tạp chí với các báo hằng ngày, là một tiêu chí quyết định đánh giá chất lượng bài vở đăng trên Tạp chí”. Những lý luận đề cập trên tạp chí không phải là lý luận kinh viện, lý luận trừu tượng, mà là lý luận gắn liền với đường lối chính trị, thấm sâu vào thực tiễn. Tạp chí dùng lý luận để phân tích, cắt nghĩa, giải thích những vấn đề thực tiễn, tổng kết kinh nghiệm thực tiễn, từ đó lại bổ sung lý luận, đúc kết, khái quát thành lý luận”.

Trên phương diện tạp chí lý luận chính trị, “cũng nghiên cứu lý luận nhưng không đi sâu vào các lĩnh vực có tính học thuật như ở các viện nghiên cứu, các học viện, các trường. Tính lý luận của tạp chí toát ra chủ yếu từ sự phân tích thực tiễn, làm sáng tỏ đường lối, quan điểm của Đảng, phục vụ sát sườn cho đường lối chính trị của Đảng”.

Đồng chí cũng chỉ rõ, đối với tạp chí lý luận chính trị, “Không phải cứ trích dẫn kinh điển nhiều hoặc nêu ra được nhiều vấn đề học thuật phức tạp mới là lý luận”. Tính lý luận của tạp chí là tính lý luận chính trị, gắn liền với chính trị, làm cơ sở cho chính trị.

Tính chính trị của tạp chí là luôn luôn lấy việc tuyên truyền, giải thích đường lối, quan điểm của Đảng, phục vụ cho nhiệm vụ chính trị làm mục đích. Tính chính trị là linh hồn, là cốt lõi của bài trên tạp chí lý luận chính trị.

Do tính lý luận gắn với chính trị, nên tạp chí lý luận chính trị của Đảng “không phải là một diễn đàn thảo luận các vấn đề mang tính học thuật thuần túy hay thảo luận những ý kiến, những quan điểm khác nhau, nhất là những ý kiến trái ngược với quan điểm của Đảng. Nếu có thảo luận, có tranh luận, có giới thiệu những ý kiến khác nhau thì cũng là nhằm làm sáng tỏ quan điểm, đường lối của Đảng, gợi mở những suy nghĩ, tìm tòi, bổ sung, hoàn thiện quan điểm, đường lối của Đảng”.

Tính lý luận và tính chính trị là hai mặt cơ bản trong một chức năng của tạp chí lý luận chính trị. Nó khác với nhiều tạp chí của ngành khác, lĩnh vực khác, tạp chí lý luận chính trị đề cập những vấn đề lý luận gắn với đường lối chính trị; hoặc tuyên truyền cho đường lối chính trị một cách có lý luận. Hai mặt lý luận và chính trị có quan hệ chặt chẽ với nhau, xoắn xuýt vào nhau, gắn bó và tác động lẫn nhau, cái này làm tiền đề cho cái kia.

Đã là tạp chí lý luận chính trị thì “Lý luận là cơ sở cho chính trị, đến lượt nó chính trị là linh hồn của lý luận. Tạp chí không viết lý luận trừu tượng và cũng không viết chính trị nông cạn, thô thiển. Tạp chí không đơn thuần là tạp chí lý luận và cũng không đơn thuần là tạp chí chính trị”.

Theo đồng chí, có nhận thức đầy đủ và sâu sắc chức năng, nhiệm vụ của tạp chí lý luận chính trị mới thấy rõ phương hướng, nội dung, yêu cầu nghiên cứu và biên tập, xác định đúng chương trình biên tập, lựa chọn đúng bài để đăng, tránh được các khuynh hướng sa vào nghiên cứu những vấn đề lý luận thuần túy, thích đăng những bài có tính học thuật, hàn lâm hoặc ngược lại nhấn mạnh quá đáng yêu cầu phục vụ kịp thời nhiệm vụ chính trị, hạ thấp chất lượng lý luận của bài viết”.

Do tính chất chính trị và lý luận, nên các tạp chí lý luận chính trị của Đảng có vai trò quan trọng trong việc cung cấp luận cứ khoa học phục vụ hoạch định đường lối, chính sách của Đảng; có vị trí quan trọng trong hệ thống báo chí, là vũ khí trên mặt trận tư tưởng lý luận.

Đồng chí nhấn mạnh, từ tính chất công việc có những yêu cầu cao của tạp chí lý luận chính trị đặt ra đòi hỏi phẩm chất đặc thù đối với những người làm tạp chí lý luận chính trị, trước hết là phải có lòng say mê, yêu nghề, ham học hỏi, luôn nỗ lực, cố gắng với quyết tâm cao trong thực hiện nhiệm vụ.

Bởi tính chất công việc khó và phức tạp, nên phẩm chất của người làm tạp chí lý luận chính trị gắn liền với năng lực: “Phải làm sao để vừa có phẩm chất chính trị vững, có đạo đức nghề nghiệp tốt, vừa có đủ trình độ, năng lực nghiên cứu và biên tập được, viết bài được, nhất là nghiên cứu và biên tập những vấn đề lý luận và thực tiễn mà cuộc sống đặt ra, sao cho không sáo mòn mà cũng không chệch choạc”.

Theo đồng chí, làm cán bộ biên tập ở tạp chí lý luận chính trị là “vừa làm công tác nghiên cứu lý luận, nghiên cứu khoa học, vừa làm công tác sáng tạo, tuyên truyền, hướng dẫn thực hiện. Viết cho được một bài báo lý luận hay, có giá trị, quả là không đơn giản. Đó phải thật sự là một công trình khoa học nghiêm túc, công phu, có sáng tạo”. Bởi vậy, nếu người làm tạp chí không yêu nghề, không hứng thú, say mê trong công việc thì không thể làm tốt nhiệm vụ được giao.

Có quyết tâm cao, có lòng say mê yêu nghề và chịu khó học tập, kiên trì rèn luyện là yêu cầu phẩm chất của người làm tạp chí lý luận chính trị: “Học tập bao nhiêu, hiểu biết bao nhiêu cũng là không đủ đối với người làm báo, nhất là những người làm báo lý luận”.

Theo đồng chí, người làm tạp chí lý luận chính trị phải học lý luận, học đường lối, quan điểm của Đảng, học chuyên môn, học ngoại ngữ, học tri thức thực tiễn, học nghiệp vụ làm tạp chí. Vì tính chất công việc tạp chí đòi hỏi cái gì cũng phải biết ở mức độ khác nhau và không thể hời hợt.

Đồng chí cũng yêu cầu người làm tạp chí phải có trình độ lý luận chính trị phù hợp, chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, viết bài để tuyên truyền cho người khác mà bản thân chưa hiểu hoặc hiểu chưa sâu thì không thể viết một cách sâu sắc, viết có hồn, có sức thuyết phục được. Nếu lý luận cơ bản nắm không chắc, hiểu không sâu thì rất dễ dẫn đến không phân biệt được đúng sai, lúc có vấn đề gì thì dễ mơ hồ, ngả nghiêng, dao động.

Đối với những cán bộ trẻ, càng phải học tập, rèn luyện nhiều mặt. Đồng chí tâm sự “Nhiều khi trong thực tế công tác, mình vẫn cảm thấy không đủ kiến thức và kinh nghiệm để phân tích, lý giải vấn đề, không đủ trình độ để đánh giá chính xác một công trình nghiên cứu, một bài viết”.

Đồng chí nêu kinh nghiệm thực tế là vừa học lý thuyết, đồng thời phải rèn luyện trong thực tiễn. Mặc dù phải kiên trì học tập, rèn luyện, nhưng không phải vì thế mà thụ động, tự ti, không mạnh dạn tham gia vào công việc, và chỉ có mạnh dạn thực hành trong công việc mới có thể tiến bộ, trưởng thành; không thể chờ học xong mới làm, trái lại phải vừa học vừa làm, tranh thủ sự giúp đỡ của những người đi trước và đồng nghiệp xung quanh. Kết hợp học với làm mới có điều kiện thấm sâu những kiến thức đã học, làm cho việc học có kết quả thiết thực và mặt khác mới kịp thời rút ra được những kinh nghiệm tốt.

Đồng chí yêu cầu mỗi người làm tạp chí phải luôn chú trọng thường xuyên tự viết bài, sử dụng tổng hợp tất cả các kết quả nghiên cứu, tư liệu, đi thực tế, nghiệp vụ để viết bài. Có viết được thì mới sửa bài cho người khác được, mới có thể nhận xét, góp ý kiến với bài của người khác. Phải trên cơ sở nắm vững các vấn đề chung và nghiệp vụ báo chí, để áp dụng vào các khâu từ việc chọn đề tài, xác định chủ đề, chuẩn bị nội dung, xây dựng kết cấu, đến việc chọn lọc tài liệu, hoàn thiện nội dung bài. Mỗi thể loại đều có yêu cầu riêng, không dễ dãi, tầm thường, không nhạt nhẽo, khô khan; phải cẩn trọng trong từng câu, từng chữ.

Đây là vấn đề quan trọng bởi vì mục đích của một bài báo là phải đưa được tư tưởng, quan điểm, thông điệp định đưa đến với người đọc một cách có hiệu quả nhất. Đối với tạp chí lý luận chính trị, văn phong càng phải đĩnh đạc, trong sáng; lập luận phải chặt chẽ, sắc sảo; dẫn chứng cần phải rõ ràng, chính xác và có sức thuyết phục cao.

Cần xây dựng cho mình một phương pháp thích hợp, mỗi người tùy hoàn cảnh, điều kiện, đặc tính, phong cách mà có thể có những phương pháp riêng, không có một công thức nào cứng nhắc, nhưng thực tế có một số điểm chung rất quan trọng, đó là:

Phương pháp nhận thức, phương pháp tư duy: làm cán bộ nghiên cứu lý luận, biên tập những vấn đề lý luận, trước hết cần thấm nhuần sâu sắc phương pháp tư duy biện chứng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tức là phải có cách suy nghĩ, cách nhìn toàn diện, hệ thống, cụ thể, lịch sử theo quan điểm phát triển; tuyệt đối tránh phiến diện, cực đoan, thoát ly thực tế, thoát ly hoàn cảnh lịch sử cụ thể, cứng nhắc, giáo điều.

Trong nghiên cứu và trình bày vấn vấn đề thì đặc biệt chú ý phương pháp tổng hợp, khái quát hóa. Bên cạnh việc phân tích cụ thể phải chú ý phương pháp khái quát. Người làm lý luận phải có tư duy lôgic và lịch sử. Bài viết lý luận cần có sự khái quát rất cao, khái quát trên cơ sở chắt lọc một khối lượng thông tin lớn và lựa chọn những chi tiết đắt giá nhất để chứng minh cho lập luận của mình. Không quá sa vào những hiện tượng vụn vặt, sự kiện cụ thể mà phải từ những cái cụ thể sinh động phong phú để rút ra vấn đề, phát hiện được vấn đề có tính quy luật.

Có phương pháp tư duy đúng, phương pháp khái quát tốt giúp người nghiên cứu, người làm biên tập nhận thức đúng vấn đề, phát hiện trúng vấn đề từ trong bộn bề của cuộc sống với biết bao sự kiện, hiện tượng. Đồng thời, phương pháp đúng giúp cho việc trình bày vấn đề một cách có tính lý luận, có lôgic chặt chẽ, có lập luận rõ ràng, khúc chiết và trong sáng. Không có trình độ khái quát hóa thì nhiều khi tài liệu tư liệu rất nhiều mà không biết khai thác, sử dụng không làm chủ được các tài liệu tư liệu đó.

Muốn khái quát đúng phải có sự độc lập và sáng tạo, suy nghĩ cẩn trọng và sâu sắc. Suy nghĩ trên cơ sở những tư liệu, tài liệu thu thập được, đồng thời xuất phát từ thực tế cuộc sống, không sa vào sự kiện nhưng cũng không thoát ly sự kiện. Nếu khái quát vội, khái quát không đủ căn cứ dữ liệu sự kiện thì còn nguy hiểm hơn.

Đồng chí đề cập vấn đề tiếp nhận, xử lý thông tin và công bố thông tin. Thông tin là chức năng cơ bản của báo chí, thông tin càng nhanh nhạy, phong phú càng tốt, nhưng phải trung thực, chính xác, toàn diện chứ không phiến diện, không thổi phồng, tô hồng hoặc bôi đen. Đặc biệt, thông tin có phân tích, có bình luận, có định hướng, chứ không phải cứ đưa ra ai muốn hiểu thế nào thì hiểu. Thông tin phải đúng sự thật, tức là nói đúng bản chất sự việc, hiện tượng; thông tin có cân nhắc hiệu quả xã hội. Vì sự nghiệp chung, tạp chí lý luận chính trị có lợi thế và có điều kiện rất nhiều trong việc cung cấp thông tin và phân tích, làm rõ thông tin đưa ra.

Phương pháp nghiên cứu: do tính chất và chức năng, công tác nghiên cứu ở tạp chí không đi quá sâu vào những chuyên ngành cụ thể, những vấn đề học thuật có tính kinh viện, tuy những kiến thức chuyên môn đó là rất cần thiết cho người nghiên cứu. Nghiên cứu lý luận ở tạp chí là tập trung khai thác các khía cạnh lý luận cơ bản đồng thời bám sát đường lối, thực tiễn đời sống, nhằm làm cơ sở cho việc biên tập, viết bài về các vấn đề chính trị.

Từ tiếp cận tính chất công việc, đồng chí chia hoạt động nghiên cứu ở tạp chí lý luận chính trị thành ba loại: nghiên cứu tổng hợp, nghiên cứu chuyên đề và nghiên cứu biên tập.

Nghiên cứu tổng hợp là nghiên cứu tình hình chung cả về lý luận và thực tiễn trên các lĩnh vực. Đây còn gọi là nghiên cứu cơ bản. Trên cơ sở các nghiên cứu cơ bản, người nghiên cứu sẽ chọn ra các chuyên đề nhỏ để nghiên cứu sâu hơn. Nghiên cứu biên tập là nghiên cứu phục vụ trực tiếp cho việc biên tập một bài cụ thể nào đó, nghiên cứu phục vụ trực tiếp cho việc nâng cao chất lượng biên tập.

Làm tạp chí lý luận chính trị cần có kế hoạch làm việc phù hợp. Do khối lượng công việc nhiều, yêu cầu tiến độ cho xuất bản định kỳ, thời gian có hạn, nên phải cần cù, chịu khó, tranh thủ thời gian, đồng thời phải có phương pháp làm việc hợp lý nhất, cố gắng làm chủ kế hoạch, làm chủ công việc và thời gian. Đối với những việc đã có điều kiện thì kiên quyết tập trung dứt điểm, việc hôm nay không để ngày mai, không dây dưa, nhưng cũng không nóng vội.

Luôn luôn nắm vững trọng tâm công tác trong từng thời kỳ thậm chí từng ngày, không sa vào những việc không thật cần thiết, kiên quyết không để mất thời gian vào những việc chưa phải là trọng tâm. Điều tối kỵ đối với một cán bộ nghiên cứu lý luận, biên tập tạp chí là làm việc không có chương trình kế hoạch, làm việc không sâu, việc gì cũng chàng màng, hời hợt.

3. Kết luận

Mỗi vấn đề đồng chí Nguyễn Phú Trọng chỉ ra đều có ý nghĩa riêng và những vấn đề trên có quan hệ chặt chẽ với nhau, tác động lẫn nhau. Mỗi người làm công tác tạp chí lý luận chính trị có thể tìm thấy ở những chia sẻ, tâm sự trên những chỉ dẫn cụ thể, những gợi mở có ý nghĩa sâu sắc. Đặc biệt đối với những người làm công tác tạp chí ở Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Học viện hiện có 15 cơ quan tạp chí, các tạp chí Học viện cùng là tạp chí lý luận chính trị, gắn chặt nghiên cứu lý luận với thực tiễn, phục vụ nhiệm vụ chính trị của Học viện, của Đảng, Nhà nước.

Đội ngũ cán bộ làm công tác tạp chí ở Học viện có gần 100 người. Mỗi người có thể học tập, vận dụng những chỉ dẫn của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vào công việc của mình. Đặc biệt là làm bất cứ công việc gì trong tạp chí cũng cần hiểu rõ chức năng, nhiệm vụ của tạp chí, hiểu rõ công việc cụ thể của mình, và cần có quyết tâm cao, có lòng say mê công việc và yêu nghề, ham học hỏi, có một phương pháp làm việc đúng thì sẽ thành công.

PGS, TS NGUYỄN THẮNG LỢI
Tạp chí Lý luận chính trị,
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

*Nguyên văn tiêu đề của bài viết: “Đôi điều suy nghĩ về làm tạp chí lý luận chính trị của Đảng” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng với việc rèn luyện nâng cao năng lực và phẩm chất người làm tạp chí lý luận chính trị hiện nay

Nguồn: doanthanhnien.vn