Đã bao giờ chúng ta tự hỏi, giữa cái “biển” thông tin khổng lồ trên mạng xã hội mỗi ngày, làm sao để mình không bị “lạc trôi” hay “mắc kẹt” vào những cái bẫy “tin giả”, “tin độc”? Đặc biệt là khi những thông tin ấy lại “nhắm thẳng” vào nền tảng tư tưởng của Đảng ta - một thứ “xương sống” cho sự phát triển của đất nước? Hôm nay, chúng ta sẽ cùng “mổ xẻ” vấn đề này dưới góc nhìn siêu năng động của giới trẻ, để xem Gen Z chúng mình sẽ “chiến” thế nào trong cuộc đấu tranh tư tưởng trên không gian mạng nhé!

“Lướt” mạng mỗi ngày, sao không “Lướt” sai?

Phải công nhận, cuộc sống thời 4.0 “thông minh” hơn rất nhiều. Chỉ cần một chiếc smartphone, cả thế giới nằm gọn trong lòng bàn tay. Từ tin tức thế giới, kiến thức khoa học, đến “trend” ăn uống, giải trí… tất tần tật đều có trên mạng. Việt Nam đang là một trong những quốc gia có tốc độ phát triển internet và công nghệ thông tin thuộc hàng “top”. Theo báo cáo Digital 2024 Global Overview Report của DataReportal, tính đến tháng 1/2024, Việt Nam có khoảng 81,4 triệu người dùng internet, chiếm 82,7% tổng dân số. Trung bình mỗi ngày, một người Việt dành khoảng 6 giờ 19 phút để online, trong đó, thời gian sử dụng mạng xã hội chiếm một phần đáng kể. Một con số “khủng” nói lên rằng, gần như ai trong chúng ta cũng đều là “công dân mạng”, và không gian mạng đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống.

Ảnh minh họa

Nhưng chính sự tiện lợi này lại đi kèm với những “cạm bẫy” không hề nhỏ. Bên cạnh những thông tin chính thống, bổ ích, không gian mạng còn là “mảnh đất màu mỡ” cho các thế lực thù địch, phản động tung tin thất thiệt, xuyên tạc sự thật, “đánh” vào lòng tin của người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ. Chúng “làm màu” bằng cách “tô vẽ” đủ thứ chuyện, từ xuyên tạc lịch sử hào hùng của dân tộc, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đến bóp méo chủ trương, chính sách, hoặc thậm chí là lợi dụng các sự kiện nóng, các vấn đề nhạy cảm về dân chủ, nhân quyền, tôn giáo, dân tộc để kích động chia rẽ.

Các thủ đoạn của chúng ngày càng tinh vi và đa dạng. Không còn đơn thuần là những bài viết khô khan, giờ đây chúng dùng AI, deepfake để tạo ra các video, hình ảnh giả mạo khó phân biệt thật giả, sử dụng các tài khoản ẩn danh, “seeding” tin tức giả mạo qua các hội nhóm kín, các diễn đàn trực tuyến, thậm chí thao túng các thuật toán mạng xã hội để đẩy thông tin xấu độc lên top xu hướng. Một nghiên cứu gần đây của Bộ Công an đã chỉ ra rằng, có tới 70% các vụ việc liên quan đến thông tin xấu độc trên mạng xã hội có nguồn gốc từ các tài khoản “ảo”, tài khoản giả mạo, và rất nhiều trong số đó được điều khiển từ nước ngoài.

Thậm chí, chúng còn “tấn công” vào tâm lý người dùng bằng cách tạo ra những nội dung kích động sự hoài nghi, chán nản, bi quan về tương lai đất nước, về vai trò của Đảng, hoặc tập trung vào những hạn chế, tiêu cực trong xã hội để phóng đại, bóp méo, nhằm mục đích làm suy yếu niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Tỷ lệ tin giả trên không gian mạng đã tăng vọt trong những năm gần đây. Một báo cáo của Viện Nghiên cứu Truyền thông và Phát triển cho thấy, có tới 60% người dùng mạng xã hội thừa nhận đã từng gặp phải tin giả, và khoảng 30% trong số đó đã từng chia sẻ tin giả mà không hay biết. Con số này “chuông báo động” cho thấy mức độ nguy hiểm của thông tin xấu độc, đặc biệt là khi chúng len lỏi vào các vấn đề nhạy cảm như chính trị, tư tưởng. Nếu không “tỉnh táo”, rất dễ bị “dắt mũi” và “đánh mất niềm tin”.

Vững vàng “Lý luận” - Tấm khiên thép cho “Lướt sóng”

Vậy làm sao để chúng ta, những người trẻ năng động, vừa “lướt” mạng siêu đỉnh, vừa không bị “dính” vào những thông tin “độc hại”? Câu trả lời không gì khác chính là vững vàng nền tảng tư tưởng của Đảng.

Nghe có vẻ “đao to búa lớn” nhưng thực chất, đó chính là việc chúng ta phải trang bị cho mình một “bộ lọc” siêu xịn, được xây dựng từ những kiến thức căn bản về Chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối, chủ trương của Đảng. Đây không chỉ là những kiến thức hàn lâm, mà là kim chỉ nam cho mọi hành động, là “DNA” tạo nên bản sắc và sức mạnh của dân tộc Việt Nam trong thời đại mới. Chẳng hạn như:

- Hiểu rõ về bản chất dân chủ xã hội chủ nghĩa và quyền con người ở Việt Nam: Khi nắm vững bản chất “dân là gốc”, “tất cả quyền lực thuộc về nhân dân” của chế độ ta, chúng ta sẽ dễ dàng nhận ra những luận điệu xuyên tạc về dân chủ, nhân quyền ở Việt Nam chỉ là chiêu trò “đánh lận con đen” của các thế lực thù địch. Chúng ta sẽ thấy rõ các quyền con người được hiến định và pháp luật Việt Nam bảo đảm, thực hiện ngày càng tốt hơn. Việt Nam là một trong những nước tiên phong tham gia và ký kết nhiều công ước quốc tế về quyền con người, điều này cho thấy cam kết và nỗ lực thực tế của Đảng và Nhà nước ta.

- Nắm chắc những thành tựu phát triển “thần tốc” của đất nước: Việt Nam đã và đang đạt được những thành tựu “ngoạn mục” trên mọi lĩnh vực, từ kinh tế, xã hội đến đối ngoại, quốc phòng, an ninh. GDP Việt Nam năm 2023 tăng 5,05%, là một trong những điểm sáng của khu vực và thế giới trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đối mặt với nhiều khó khăn. Thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam cũng đã tăng lên đáng kể, từ mức rất thấp sau chiến tranh lên gần 4.300 USD vào năm 2023, cho thấy đời sống nhân dân ngày càng được cải thiện. Những con số “biết nói” này chính là bằng chứng thép, giúp chúng ta phản bác lại những luận điệu phủ nhận sự phát triển của đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng, hay thổi phồng những khó khăn, thách thức.

- Tin tưởng vào đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa: Trong bối cảnh thế giới nhiều biến động, phức tạp, đường lối đối ngoại “chân tình, thủy chung, nghĩa tình” của Việt Nam đã giúp đất nước giữ vững hòa bình, ổn định và hội nhập sâu rộng, nâng cao vị thế trên trường quốc tế. Việc Việt Nam được bầu vào các vị trí quan trọng tại Liên Hợp Quốc, như thành viên không thường trực Hội đồng Bảo an (nhiệm kỳ 2020-2021) hay Hội đồng Nhân quyền (nhiệm kỳ 2023-2025), hay việc các nước lớn như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc nâng cấp quan hệ với Việt Nam lên Đối tác Chiến lược Toàn diện, đều là những “điểm cộng” mà chúng ta có thể tự hào, khẳng định sự đúng đắn của đường lối đối ngoại của Đảng.

- Hiểu đúng về vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam: Trong suốt chiều dài lịch sử cách mạng, Đảng Cộng sản Việt Nam đã lãnh đạo nhân dân giành độc lập, thống nhất đất nước và đạt được những thành tựu to lớn trong công cuộc đổi mới. Vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên, sự đoàn kết thống nhất trong Đảng là yếu tố then chốt làm nên mọi thắng lợi. Khi nắm vững những nguyên tắc cốt lõi về xây dựng Đảng, về tầm vóc lịch sử của Đảng, chúng ta sẽ dễ dàng bóc trần những luận điệu xuyên tạc về bản chất, vai trò, hay những tiêu cực trong nội bộ Đảng mà các thế lực thù địch thường lợi dụng để tấn công.

Nói tóm lại, việc “nạp” kiến thức về lý luận chính trị, đường lối của Đảng không chỉ giúp chúng ta “phòng vệ” mà còn là “vũ khí” để chúng ta chủ động “tấn công”, phản bác lại những luận điệu sai trái một cách có căn cứ, sắc bén và thuyết phục. Đây là quá trình học tập suốt đời, và chúng ta cần chủ động tìm hiểu từ các nguồn chính thống, tham gia các buổi sinh hoạt chính trị, các khóa học bồi dưỡng lý luận.

Gen Z “Tuyên chiến” với tin giả: Từ “Lướt” đến “Chiến”

“Vững tin con đường” không chỉ là việc chúng ta “nạp” kiến thức cho bản thân, mà còn là hành động cụ thể để “tuyên chiến” với thông tin xấu độc. Với sức trẻ, sự sáng tạo và khả năng “bắt trend” siêu nhanh, Gen Z chúng mình có thể làm được nhiều hơn thế, để trở thành những “chiến sĩ” tiên phong trên mặt trận tư tưởng:

- Trở thành “người kiểm chứng” thông tin thông thái: Trước khi “like”, “share” bất kỳ thông tin nào, hãy dừng lại 3 giây và tự hỏi: Nguồn tin này có đáng tin cậy không? Thông tin này đã được các báo đài chính thống, cơ quan chức năng kiểm chứng chưa? Nội dung có vẻ “đáng ngờ”, “kích động” không? Đừng vội tin vào những tiêu đề “giật tít”, “câu view” mà không kiểm chứng kỹ lưỡng. Hãy tra cứu trên các kênh thông tin chính thống như Báo Nhân Dân, Thông tấn xã Việt Nam, VTV, các cổng thông tin điện tử của Chính phủ, Bộ, ngành. Đây là bước quan trọng nhất để không bị “dắt mũi”.

- Sáng tạo nội dung “chất” để lan tỏa điều hay: Thay vì chỉ “ngồi không” chờ đợi, hãy biến mình thành những “content creator” có trách nhiệm và đam mê. Sử dụng các nền tảng mạng xã hội như TikTok, Facebook, YouTube để sản xuất những video ngắn, infographic, podcast, bài viết “bắt trend” nhưng vẫn đảm bảo tính chính xác, tính thời sự và lan tỏa những giá trị tích cực về Đảng, về đất nước, về con người Việt Nam. Chẳng hạn, làm một video ngắn về những thành tựu kinh tế, xã hội của Việt Nam qua các con số ấn tượng, hay kể những câu chuyện cảm động về sự hy sinh của các thế hệ cha anh để bảo vệ Tổ quốc, những tấm gương tiêu biểu trong học tập, lao động, cống hiến. Các bạn có thể tổ chức các minigame, quiz vui nhộn về lịch sử, địa lý, chính sách để thu hút sự tương tác và nâng cao kiến thức cho cộng đồng. Một nghiên cứu của TikTok Việt Nam cho thấy, các nội dung mang tính giáo dục, truyền cảm hứng thường có tỷ lệ tương tác cao hơn 20% so với nội dung giải trí đơn thuần nếu được trình bày hấp dẫn.

- Tích cực tham gia các diễn đàn, nhóm cộng đồng và “nói lên tiếng nói”: Trở thành “người truyền lửa” trong các hội nhóm, diễn đàn trực tuyến, không ngại “lên tiếng” khi thấy thông tin sai lệch. Khi phát hiện thông tin xuyên tạc, đừng ngần ngại “comment”, “inbox” để phân tích, phản bác một cách có văn hóa, dựa trên cơ sở lý luận và dẫn chứng cụ thể, chính xác. Hãy nhớ rằng, mục tiêu của chúng ta là làm rõ sự thật, chứ không phải “cãi thắng”. Tuyệt đối không “cãi cùn” hay sử dụng ngôn ngữ tiêu cực, xúc phạm, vì điều đó sẽ chỉ làm giảm đi tính thuyết phục của chúng ta và vô tình rơi vào cái bẫy của đối phương. Sử dụng sự tử tế và lý lẽ để “lấy lòng” người đọc.

- “Báo cáo” (report) thông tin xấu độc một cách có trách nhiệm: Các nền tảng mạng xã hội đều có chức năng báo cáo nội dung vi phạm. Khi phát hiện những nội dung xuyên tạc sự thật, kích động bạo lực, thù hằn, hoặc có dấu hiệu vi phạm pháp luật, hãy mạnh dạn sử dụng chức năng này. Đây là hành động thiết thực góp phần “dọn dẹp” không gian mạng, biến nó thành nơi an toàn, lành mạnh hơn cho mọi người, đặc biệt là thế hệ tương lai.

- “Học tập và làm theo Bác” trên không gian mạng: Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh không chỉ là câu khẩu hiệu. Nó là kim chỉ nam cho hành động của chúng ta trên không gian mạng. Bác Hồ dạy chúng ta phải luôn “phê bình và tự phê bình” một cách thẳng thắn, nhưng cũng phải “đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết”. Hãy sử dụng những lời dạy của Bác để định hướng hành vi của mình, từ cách lựa chọn thông tin đến cách ứng xử với những luồng ý kiến trái chiều.

Vai trò của giáo dục và gia đình: Cùng nhau kiến tạo “Hệ miễn dịch” số

Để thế hệ trẻ vững vàng trên không gian mạng, không chỉ có sự tự giác của cá nhân mà còn cần sự đồng hành từ các cấp, các ngành và đặc biệt là gia đình.

- Giáo dục chính trị tư tưởng trong nhà trường cần đổi mới và “hấp dẫn hóa”: Môn học Lịch sử, Giáo dục công dân, Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam cần được giảng dạy theo phương pháp sáng tạo, gần gũi với thực tiễn, ứng dụng công nghệ để thu hút sự quan tâm của học sinh, sinh viên. Thay vì chỉ là lý thuyết khô khan, hãy biến các buổi học thành những cuộc thảo luận sôi nổi, những dự án thực tế, những buổi trải nghiệm thực tế về lịch sử, văn hóa. Các cuộc thi chính luận, hùng biện, sáng tạo nội dung về bảo vệ nền tảng tư tưởng Đảng nên được tổ chức thường xuyên hơn với hình thức đa dạng, giải thưởng hấp dẫn để khơi dậy niềm đam mê tìm hiểu, cống hiến của tuổi trẻ.

- Gia đình là “pháo đài” đầu tiên: Cha mẹ cần quan tâm, định hướng cho con cái về cách tiếp cận thông tin trên mạng, hướng dẫn con phân biệt tin giả, tin thật. Hãy dành thời gian trò chuyện, giải đáp thắc mắc của con về các vấn đề xã hội, chính trị một cách khách quan, khoa học. Việc tạo ra một môi trường gia đình ấm áp, tin cậy sẽ giúp con cái sẵn sàng chia sẻ những điều khúc mắc, tránh bị ảnh hưởng bởi những thông tin tiêu cực bên ngoài.

Không gian mạng là một “trường đấu” tư tưởng không khói súng, nơi mà mỗi “cú click” hay “lần chia sẻ” đều có thể tạo ra những tác động lớn. Là thế hệ trẻ của Việt Nam, chúng ta không thể đứng ngoài cuộc. Bằng cách trang bị cho mình nền tảng tư tưởng vững chắc, khả năng tư duy phản biện sắc bén, tinh thần chủ động, sáng tạo và trách nhiệm công dân số, chúng ta hoàn toàn có thể “vững tin con đường” giữa “dòng thông tin” hỗn độn, và tự tin “bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng” trước mọi thách thức.

NTAD